محمد مصطفایی/ در گفتگو با سهیلا وحدتی
 بهنام زارع در آستانه اعدام |
وحدتی: آقاي مصطفايي، ملاقات شما با بهنام در زندان شيراز چگونه بود؟
مصطفایی: ساعت 9 صبح روز يکشنبه وارد فرودگاه شيراز شدم. در فرودگاه خانواده بهنام يعني پدر و مادرش منتظر من بودند پس از طي کردن مسافتي ، به زندان عادل آباد شيراز رسيديم. مادر بهنام مرتب گريه مي کرد و از خدا مي خواست که بچه او را از مرگ نجات دهد.
وقتي به زندان رسيدم به طرف دفتر داديار ناظر زندان رفتم. داديار ناظر زندان برگه ملاقات مرا گرفت و در همين حين تلفن زنگ زد. از پشت تلفن يک نفر سراغ بهنام را مي گرفت و داديار گفت ”بله بهنام زارع در اين زندانه و همه کارهاي اون انجام شده. اگر دستور بدن ما حکم رو اجرا مي کنيم.”
من در مورد بهنام حرفي نزدم و رفتم داخل زندان. حس خيلي بدي داشتم. خیلی استرس داشتم و به خودم مي گفتم چرا يک نفر که درزمان کودکي و از سر بي عقلي در يک لحظه به صورت ناخواسته مرتکب عملي شده که در نهايت قتلي را رقم زده بايد پس از بلوغش اعدام شود. حدود یک ساعت منتظر شدم تا بهنام را بیاورند. در این مدت مرتب به وضعیت او فکر می کردم.
در زندان عادل آباد برای وکلا اطاق مخصوصی قرار داده‌اند. بهنام وارد اطاق شد و روبروی من نشست. از دوران کودکی خودش و از اینکه باورش نمی شد قاتل شده صحبت کرد. او دایما به جای مقتول از عبارت ”خدابیامرز” استفاده می کرد . می گفت من در زمانی که با مهرداد درگیر شدم فقط 15 سال سن داشتم و ما با هم بیشتر اوقات بر سر مسایل خیلی کوچک و بچه گانه بحث و دعوا می کردیم و این اواخر او از من انجام عمل نامشروع جنسی درخواست مي كرد. برای همین از دستش خیلی ناراحت بودم تا اینکه یک کبوتر باعث درگیری و قتل شد. او یکی از کبوترهای من را با سنگ زد و کشتش، من هم آمدم بیرون با هم درگیر شدیم و تا خواست چاقو از جیبش درآورد، من با تبرزینی که همراهم بود خواستم به دستش بزنم که گردنش را کج کرد و به شاه رگش خود و اصلا باورم نمی شد که او را کشته باشم.
بهنام می گفت “من توی محله‌مون خیلی ساکت بودم و کسی فکر نمی کرد که من این کار رو بکنم. الان هم خودم باورم نمیشه که مرتکب قتل شدم!”
بهنام تازه فهمیده بود که حکم اعدام برای او صادر شده و اطلاعی از حکم نداشت. بعد از یک ساعت صحبت با بهنام زندان را ترک کردم و دایم به فکر او بودم و هستم چون به عینه می دیدم که کسی را می خواهند اعدام کنند که عاقل نبوده، بهنام در زمان جرم در یک لحظه با تبرزین خواسته به دست مقتول بزند که به گردنش اصابت کرده و مهرداد به رحمت خدا رفته وحالا این پسر بچه که چهره آرام و معصومی هم داشت هر لحظه ممکن است اعدام شود.
وحدتی: بهنام بطور دقیق از چه زمانی آگاهی یافته که اعدام خواهد شد؟
مصطفایی: بهنام فكر مي كرد در ايران افراد زير 18 سال را اعدام نمي كنند. بنابراين اصلا فكر اعدام به سرش نمي زد. اخيرا به ناگهان متوجه شده كه حكم اعدامش صادر شده، و ديوانعالي كشور هم تاييد كرده، و رياست قوه قضاييه هم اذن به اعدام داده است. اين موضوع دور از واقعيت نيست چون اگر شخصي وكيل داشته باشد تمام اوراق قضايي از لحاظ قانوني به وكيل وي ابلاغ مي گردد که در این مورد یک وکیل تسخیری است که زیاد با او تماسی نداشته است. بنابراين عدم اطلاع از حكم بي دليل نيست و خانواه وي هم اين موضوع را مثل كسي كه بيماري صعب العلاج داشته باشد پنهان كردند و در ملاقات آخر بهنام فهميد موضوع از چه قرار است و مي خواهند اعدامش كنند. یعنی ایشان فقط حدود ده روز پیشتر از این دیدار، از قرار اجرای حکم اعدام خودش باخبر شده بود.
وحدتی: آيا شما تماسي با خانواده مقتول داشته‌ای؟
مصطفایی: من تازه وکالت بهنام را به عهده گرفته‌ام و موقعیتی پیش نیامده که بتوانم با آنها ارتباط برقرار کنم. ولی خانواده بهنام بارها با آنها تماس گرفته اند و به منزلشان رفته‌اند ولی در نهایت دست خالی برگشته‌اند و نتوانسته‌اند که رضایت آنها را جلب کنند .
من به خانواده مهرداد حق می دهم، ولی آنها باید یک لحظه خودشان را جای بهنام بگذارند و به خودشان بگویند که اگر مهرداد مرتکب قتل می شد، چه وضعیتی داشتند! از طرفی مهرداد چهار سال از بهنام بزرگتر بود عقل وی بهتر کار می کرد و می توانست در آن موقعیت عملی انجام دهد که بهنام تحریک نمی شد ولی متاسفانه الان وضعیت به گونه دیگری شده.
وحدتی: آيا با هيچيک از نماينده هاي مجلس درباره اعدام نوجوانان تماسي گرفته شده است؟
مصطفایی: من تنها می توانم در پرونده هایی که دارم از حقوق موکلینم در دادرسي دفاع کنم و در نهایت از مسئولین قوه قضاییه به خصوص ریاست قوه بخواهم که جلوی اینگونه اعدامها را تا تعیین تکلیف لایحه دادرسی اطفال بگیرند، که این کار را اخیرا انجام دادم، ولی تا کنون جوابی حاصل نشده است.
نامه من به رئیس قوه قضائیه در سایتهای مختلف و روزنامه ها منعکس شد و در حال حاضر بعید می دانم که نماینده ای از این نامه اطلاع نداشته باشد . بنابراین ضرورت این بحث ایجاب می کند که نمایندگان سریعتر قانونی را به تصویب برسانند که حقوق اطفال بر اساس قوانین بین المللی که ایران هم بدانها متعهد است، حفظ شود و از تضییع حقوق اطفال جلوگیری به عمل آید .
وحدتی: آيا اين کودکان مجرم در بند خاص کودکان نگه داشته مي شوند؟ و برخورد مسئولان زندان با بهنام و امثال او چگونه است؟
مصطفایی: بهنام از بندی که در آن نگهداري مي شد راضی بود. اسم بندی که ایشان در آن نگهداری می‌شود، «بند سبز» است. بهنام می گفت در این بند آدم های سالم و نوجوانان نگهداری می شوند. ایشان از مسئولین زندان راضی بود و می گفت اخیرا که همه فهمیده‌اند می خواهد اعدام شود، بیشتر از همیشه به او محبت می کنند.
وحدتی: به نظر شما راه حل نجات جان بهنام چیست؟
مصطفایی: راه حل نجات بهنام و امثال وي تنها و تنها تغيير قانون مربوط به سن مسئوليت كيفري اطفال است. قانونگذار مي‌بايست طبق قوانين بين المللي و در تبعيت از آنها سن مسئوليت كيفري را در مورد جرايمي كه مجازات آنها حبس ابد و اعدام است ، 18 سال شمسي در نظر گرفته و به تصويب برساند. اين عمل باعث خواهد شد كه گامي مهم در سيستم قانونگذاري و سياست كيفري كشور برداشته شده و تحولي عظيم صورت گيرد. همانطور که می‌دانید، ميثاق بين المللي حقوق مدني و سياسي و کنوانسيون حقوق کودک مجازات‌های اعدام و حبس ابد برای جرم‌های دوران کودکی و زیر 18 سال را منع کرده است.
وحدتی: شما تا چه حد به لغو اعدام برای جرم‌های دوران کودکی در ایران امیدوار هستید؟ آیا واقعا در لایحه جدید قانون مجازات اسلامی که قوه قضائیه تهیه کرده و تا چند ماه دیگر تقدیم مجلس می‌شود لغو اعدام کودکان منظور شده است؟
مصطفایی: از مصاحبه ها و گفتگوهايي كه مقامات ارشد قوه قضاييه در مورد اطفال زير 18 به عمل مي آورند اين استباط را مي توان نمود كه اعدام اطفال زير 18 سال حذف خواهد شد و من بر اساس اوضاع و احوال موجود در جامعه بسيار اميدوار هستم كه ديگر شاهد اعدام اطفال زير 18 سال نباشيم. حق هم همين است و بايد ترتيب لغو مجازات اعدام برای کودکان زیر 18 سال داده شود .
تا آنجايي كه من اطلاع دارم لايحه اي در مجلس به نام «لايحه دادرسي اطفال» در حال بررسي است و در اين لايحه اعدام اطفال زير 18 سال حذف شده است . البته نامه اي درمورد اعدام اطفال زير 18 سال تهيه شده است كه قرار است به امضاء عده زيادي از وكلاي دادگستري برسد. اين نامه خطاب به روساي قوه قضاييه و مجس شوراي اسلامي نوشته شده و عده اي از وكلا نگراني خود را از اعدام اطفال زير 18 سال اعلام نموده‌اند .
وحدتی: آقای مصطفایی، سپاس! و امیدوارم که همواره پیروز باشید.
مصطفایی: من هم از شما تشکر می کنم امیدوارم هر چه سریعتر شاهد حذف اعدام اطفال زیر 18 سال و اصلاح قوانین ناقض حقوق بشر در ایران باشیم تا نگرانیها و دغدغه هایی که ایجاد شده بر طرف گردد .